This paper examines in detail the little-known Friday Mosque (masjid-i jāmi‘) of Firdaus, located southwest of the Khurasan, which has had a key role in developing Saljuq Architecture in the area. The original scheme of the mosque was unclear. The lofty īwān and two flanking dome chambers on the west (qibla) side of the courtyard are the central core of the mosque. The main aim of the article is to analyse the Architecture of the mosque and demonstrate its association with the architectural style of the Saljuq mosque in the Khurasan area.  During the conservation and restoration measures in 2006, some fresh materials were unearthed. The new findings shed light on the original features of the mosque and revealed its formation. The paper describes the city's history, defines its architectural characteristics, and then analyses the present information for replying to the research questions. Owing to the outcomes of the archaeological investigation, the study suggests the general scheme of the mosque as a further example of the two- īwān mosque, which may be dated to the late years of the 6th /12th century. Despite the importance of the mosque, no lengthy study has been published about the building. The accurate drawing of the plan and sections of this monument, with the proposal scheme for the reconstruction of the mosque, are being published in this paper for the first time

کتاب "هندسه و تزیین در معماری اسلامی"، بررسی هندسه در معماری اسلامی به قلم پرفسور گل رو نجیب اغلو اثر ارزشمندی در حوزه معماری اسلامی است. این کتاب در سال 1995 در انتشارات ویکلی (Weekly) چاپ شده است. اگرچه محتوای کتاب در توصیف معماری و هنر اسلامی است، چنانکه از مقدمه کتاب دانسته می شود این کتاب در اصل برای مخاطب غربی نوشته شده است. نویسنده نخستین دلیل از نگارش این کتاب را کوششی برای تعدیل باوری عمومی درباره هندسه و مراحل تدوین و بحث در معماری اسلامی می داند. و همچنین تلاش می کند که رویکرد منفی درباره هندسه هنر اسلامی را در دیدگاه های غربی تصحیح کند، زیرا چنین نگرشی سبب شده نوعی بی میلی به برابر نهادن آثار معماری اسلامی با آثار بزرگ معماری کلاسیک غرب به وجود آید. از سوی دیگر در این کتاب، نجیب اغلو می خواهد انتقادهای غرب را که معماری اسلامی را تا سطح اثری تدوین نشده فرومی کاهد، رد و پاسخ دهد. نجیب اغلو در فصل پایانی کتاب از دیدگاه غربی به مستندات تدوین شده معماری اسلامی می نگرد و برخی از نکته های مغفول مانده علوم هندسی؛ از جمله روشن ساختن مفهوم سازی، ضبط و انتقال طراحی معماری در جهان اسلام را برجسته می کند.

بیان مسئله: تحقیق دربارۀ «فلسفۀ معماری» چنان چه معنای دقیق کلمه مدنظر باشد با مطالعه در آراء فیلسوفان در خصوص معماری آغاز می شود. در میان اندک فیلسوفانی که دربارۀ معماری، اعم از علم یا هنر آن، سخن گفته اند، ارسطو با اندیشه های ناب و آغازین خود به راستی در مقام بلندی جای دارد. در رأی این فیلسوف، معماری با شالودة آن تعریف می شود. شالودة بنا برای او هم چون اصل، مبدأ در هستی انگاشته شده است. معماری به وجود عرضی و مسئلۀ عرض تحدید تعریف نمی شود بلکه برخلاف تصور صاحب نظران دورة مدرن معماری باید در بازگشت بنیاد خویش شناخته شود و نه از طریق شناخت عوارض و حالات انسانی که در زندگی در فضاهای معماری بروز می کند. بدین گونه اثر معماری در محدودۀ یک وضعیت عرضی و یا پدیداری شناخته نمی شود. هم ‎و غم یک معمار، ساختن چیزهای عرضی بی پایانی که همراه خانه ساخته می شود نیست بلکه او چیزی را می سازد که سرانجام عرضی نیست و حتی در نهایت و غایت از خویشتن معمار استقلال دارد. در یک کلمه، خانه برای خود خانه و نه برای چیز دیگر ساخته شده است.هدف پژوهش: هدف از این پژوهش بررسی نظریۀ معماری ارسطویی و شناخت هستی شناسی ساختن معمارانه است.نتیجه گیری: در این تحقیق مجمل نظریۀ معماری ارسطویی از منظر و خاستگاه نظریۀ «معماری به نحو مطلق» یعنی آن معماری که مطابق با حکم فیلسوف و احتمال هستی شناختی ساختن معمارانه است و در دفاع از آن مورد بحث قرار گرفته و برخی ملاحظات سازنده در نظریه با استعانت از طرح ارسطویی کشف و تبیین شده است.

در طول تاریخ شاهد تعریف های متفاوتی از معماری می باشید که تمامی آن تعریف های برگرفته از جهان بینی انسان ها و تغییرات اقتصادی، اجتماعی و ... در هر دوره می باشد. حتی در هر دوره از طول تاریخ معیارهای زیبایی شناسی انسان ها نیز تغییر کرده است. تکنولوژی، پیشرفت دانش بشری در تمامی حوزه ها بر این رشته بی تاثیر نبوده است. اما یکی از دلایل تغییرات بنیادین در طراحی و خلق اثر معماری و حتی تعریف معماری، نظرات فلسفی دکارت. فیلسوف مشهور قرن 17-16 مخصوصا جمله مشهور وی که عبارتست از «من می اندیشم، پس هستم» بود. به عبارتی تاثیر جمله مشهور این فیلسوف و فلسفه وی بنیان معماری را دگرگون ساخته و جدایی احساس و اندیشه را در زندگی انسان ها و به دنبال آن در خلق اثر معماری موجب گشت. اینجا بود که بسیاری از متفکرین به بررسی جهان بینی حاکم بر معماران پرداخته و آن را از اهم مسائل در خلق اثر هنری شناختند. و پس از آن است که بسیاری از معماران کوشیدند تا گسست حاصل را از بین ببرند و مجددا اندیشه و احساس را در یک کل در اختیار داشته باشند. از این روست که در طول تاریخ معماری تلاش های بسیاری را چه توسط مدارس و چه توسط طراحان و معماران برای ایجاد جهان بینی کل نگر به مقوله طراحی از جمله در رشته معماری شاهد می باشید.این مقاله پس از بررسی جریان اندیشه و جهان بینی حاکم بر مدارس معماری و معماران از زمان ویترویوس تا عصر حاضر، و با تمرکز بر نگاه کل نگر که خود ویترویوس از سردمداران آن قبل از رنسانس و مدرسه معماری باوهاس اولین نمود آن بعد از رنسانس می باشد، به بررسی بحران های زیست محیطی نیمه دوم قرن 20 و پیدایش ادبیات توسعه پایدار و معماری پایدار و سپس آموزش آنها می پردازند. و سعی دارد جریان توسعه پایدار هزاره سوم را به عنوان یک جهان بینی نه یک الزام تکنیکی عنوان کرده و همچنین نمود دیگری از نگاه کل نگر به خلق اثر معماری را با توجه به جهان بینی و معیارهای پایداری معرفی کند. و علاوه بر آن به بررسی مقوله آموزش معماری پایدار نیز پرداخته و با توجه به کل نگری معماری پایدار و تجمع مهارت ها و دانش های فراوان زیر این چتر لزوم تغییر ساختارهای آموزشی سنتی، غیرمنعطف و ایستای مدارس معماری حاضر را اعلام کند.

امروزه اموزش در فرآیند یادگیری نقشی بی بدیل یافته است که تغییرات در نظام های آموزشی سراسر دنیا گواهی بر این امر است. این امر در شرایط امروز به تغییر رویه در مدلها و روشهای آموزش خاصه در ارتباط با ساختار پژوهش و جایگاه ان معطوف شده و نیاز به دگدگونی دیدگاه های رایج و دستیابی به الگوهای اموزش پژوهش محور در معماری و شهرسازی را رقم زده است. لذا در این مقاله ضمن اشاره به مفهوم آموزش، به مقولات وابسته و پیوسته با مقوله تاریخچه آموزش بطور عام و آموزش معماری بطور اخص پرداخته شده و سپس در رویکردی تحلیلی، به الگوها و مدل های آموزش پژوهش محور در شهرسازی و معماری پرداخته می شود. در انتها نیز به ارائه برخی راهکارهای آموزشی در قالب سیاستها و برنامه های عملی در این زمینه اقدام می شود که بر اساس مطالعات و بررسی الگوها و روشهای آموزش معماری و با تعمیم دهی آنها به حوزه آموزشی معماری، برخی از رویکردهای پیشنهادی آموزش عبارتند از: «محیط طراحی و آموزش آفرینشگَری در معماری»؛ «فرآیند طراحی و آموزش آفرینشگَری در معماری»؛ «فرآیند ذهنی و آفرینشگَری در معماری»؛ «ویژگیهای فردی و آفرینشگَری در معماری» و همچنین بر اساس مطالعات و بررسی الگوها و روشهای آموزش معماری و با تعمیم دهی آنها به حوزه آموزشی معماری طبیعت-گرا، برخی از شیوه های پیشنهادی آموزش عبارتند از: «آموزش مبتنی بر پویایی»؛ «آموزش مبتنی بر خلاقیت»؛ «آموزش مبتنی بر اقتضایات»؛ «آموزش مبتنی بر تجربه پذیری»؛ «آموزش مبتنی بر خودشکوفایی»؛ «آموزش مبتنی بر خوداعتمادی»؛ «آموزش مبتنی بر فرصت سازی»؛ و «آموزش مبتنی بر تجربه بالینی».

حدود یک سده است که «معماری داخلی» یا «طراحی داخلی» به عنوان تخصصی حرفه ای و رشته ای دانشگاهی به صورت مستقل از معماری موضوعیت یافته است. درحالی که تا پیش از این، این تخصص به عنوان بخشی از کار «معماری» قلمداد می شد. اما در طیّ چند سدۀ اخیر تحولات و تغییراتی به وجود آمد که بسترساز شکل گیری معماری داخلی به صورت مستقل از معماری شد. ارتباط تنگاتنگ معماری داخلی و معماری سبب شده است که چگونگی مرزها و بی مرزی های بین این دو پرسش برانگیز شود. هدف این پژوهش فهم نسبت میان این دو تخصص است. برای نیل به این هدف، ابتدا تلاش شده است که شناختی از معماری داخلی حاصل شود. پس از آن، آراء و نظرات صاحب نظران دربارۀ نسبت معماری داخلی و معماری مورد بررسی و تحلیل قرارگرفته است. در انتها، تلاش شده است که با تبیین مدلی مفهومی این نسبت مورد بازاندیشی قرارگیرد. نوع این پژوهش، کیفی و روش آن تحلیلی -تفسیری و استدلال منطقی است. از این پژوهش این نتیجه حاصل شده است که نسبت معماری داخلی و معماری از زاویه مفهوم درون و بیرون، به صورت طیفی است که معماری داخلی از درون به بیرون، و معماری، از بیرون به درون، در هم آمیخته و فاقد مرز می شوند؛ درعین حال، این دو تخصص در نسبتی مکمل گونه تشکیلِ یک امر کل می دهند.

در سال های اخیر توجه به رویکرد معماری جمعی، به ویژه در کشورهای در حال توسعه، موجب تغییر الگوواره های مشارکتی در معماری گردیده است. این حرکت با بررسی و تحلیل صحیح سعی در کاستن از تاثیر رویکردهای کاذب داشته و در جستجوی بهبود کیفی محیط مصنوع از طریق فهم اجتماعات، ارزش ها و خواست های ایشان می باشد. اصطلاح "معماری جمعی" (Community Architecture) با دیگر رویکردهای مشارکتی مانند "معماری اجتماعی" (Social Architecture) و "معماری مشارکتی" (Participatory Architecture) یکسان قلمداد می شده و به طور عمده همه آنها تحت عنوان معماری مشارکتی خوانده می شوند. در حالی که معماری جمعی در موضوعاتی مانند نگاه به کاربر، رابطه متخصص با کاربر، مقیاس، مکان و کاربری پروژه، سبک معماری و ... از دیگر رویکردهای مشارکتی معماری متمایز است. معماری جمعی از نظر سبک معماری گرایش های بومی گرایی نوین و ناحیه گرایی را مورد نظر قرار می دهد. "معماری جمعی" از لحاظ سطح و نوع مشارکت با "معماری مشارکتی" و "معماری اجتماعی" متفاوت است بطوری که این رویکرد بیشتر مبتنی بر باورها، ارزش ها و نیازهای جمعی مشترکی است که از طریق درک الگوهای رفتاری در یک اجتماعی با ویژگی های معین و با تکیه بر عامل "احساس جمعی" تحقق می پذیرد.